İNCÖÖZDE DÜÜNNER Bİ BAŞGA OLUDUN

 Birileri  sordula, esgiden düünner nası oludun deyi. Benim de pek keyfim yok emme ginede aklımda galanı aanadıyın dedim. Esgiden bi saflık, temüzlük varıdın. Bi saygu, sevgü varıdın. Herşey datlıydın. Düünneri  dennekleri göönümüzde yaşaruduk incöözde. Pek datlı geçeridin düün eylenceleri..

 Düün günner öncesinden tellal edülüdü. Tam bi hafta süreridin. Güreş ertesi günü davulcular gelüdün. Kötodadan davul sesi yayımlıya başlarıdı. Davulcu ve zunnacılar kötü odada galulardı.Düün sahibi onara bakarıdı.Hergün oolanevinin önde odun yarma fasılı oludun.Akşam sinsinine odun yarıludun. Evde bişecek yemee odun yarıludun. Goca goca çotuklar yarıldu. İki yiit garşı garşıya geçerdi. Ortadaki goca çotua garşılıklı paltalarla vurula ve önce ikiye sonracuma dörde, altıya bölelleridi. Odun yarma bitince davulcular bide fasıl yapallarıdı.

 Yatsu namazından çıkannar sinsin yerine gideridin. Cemaat halinde. Sinsin yerinin edirafına oturacak aaçlar uzadıludu. Ehtiyallar ve yaşa göre önce böyükler aaçlara oturudun. Gençler ayakda durudun.Sinsin hataşının edirafı halka gibi çevrülüdü. Önce biri sinsini başladudu. Hataşıne dirafında dönmiye başlardı.Goşmasına gövenen biri onun anacından gelü ve govalardı. Duta bilüse sırtına tokat vurudu. Bu sefer govalayan dönmüye başlarıdın.

 Bazı geceler gomşu köy deligannıları sinsine gelüdü.Habar alan davulcular onarı yolda garşılar ve getürüdü ve bahşşini alıdu. Misafiller silah atarak biz geliyoz delleridi. Komşu köylüler gelü sinsine gatulu düne renk gatallarıdı. Şeref verüleridi. Bazı günner bu misafiller köy odasnda zabahlallar ve oyun eylence yapallarıdı. Düünde zabahlara gadana süren bi coşgu ve eylence oludun. Düün evinden bu msafillere yemek çıkarıdı.

 Oolana Perşembe günü ayşam köy odasında gına yakuludu. Gınadan sonra dosdos eşliğinde gız evine hedie ve gına gideridin. Gasnak tezene çıralar çakulu, uzun bi sopıya geçürülü ve çıralar yakuludu.Gece garannuunda edirafı ışıtudu.Bu ışık eşlinde dosdoooos diye baara baara gız evine hediye ve gına götürülüdü. Soona d sinsin yerine gidilüdü. Gız evinde de gadunnarın eylencesi oludun. Seyrek Ebe, Yeşil Ebe, Mısa Ebe, Asiye Ebe, Hatıp Ebe, Emet Nene gadunnarın defcsiydi. Def bazen de bir tepsi oludun. Çalınan oyun havaları ve türküyle genç gızlar oynarıdın. Bazen de gaşuunan oynallarıdın. Bekar oolnnarda gaçamak yapar gızları gizlice seyredellerdin. Bazı ilanı aşklar böylece hataşlanudu.

   Cuma günü güyee geydürülüdü. Yanında saaducu da geydürülüdü. Daamada hediye ve bahşişler verilüdü. Cuma günü çeyiz sergisi de oludu. Gelinin elişi ve çeyizleri sergilenüdü. Öyleden sonra da gelin alınudu. Gelinin çeyizleri olan evine daşınıdu.Gelin başga köyden geleceese güye boyundan bi gün sonra gelin almıya gidilüdü. Gelinner önceleri atınan alınudu. Sonraları cipinen alınu oldu. Taha sonralarıda löküs arabalarınan gelin alınu oldu. Gelin camiyi dolaşu dindar olması isdenü, mezellii dolaşu araba veya atınan ahreti unutmasın deyi. Cami ve mezellii dolaşdırulan gelin olan evine getürülüdü.Gelin atdan enmeden dova edilü, para ve şeker saçıludu. Damat yatsu namazına gelü, namazdan sonra nikahı gıyılu ve gençlerin alkış veyumruklarıynan gerdeğe sokuludu.

    Gelin ve damat zabah namazından önce galkalla, namazlarını gılalla ve el öpmiye çıkallarıdı. Akrabalarına hediyeler dürülükler götürüle, evde bebek dahil herkeşin ellerini öpelleridin. Evin reisinden bahşişler alulardı. Gelin elimizi öpünce elimiz aardı, aklaşdı deyi sevünüdük. Gelinner yıllarca ganyana, gaynata, böyükler yanında sesli gonuşamaz, anca duyacaa gadana fısıltıyınan gonuşudu. Bu edep ve kiballık sayuludun. Gelinner ganyana olanadak büyle böyüklerine saygılı olulardı.

   Şindi gelenek göreneemiz zayıfladı. Edep ve haya zayıfladı. Hatta yok oldu. Esgi dat duz galmadı. Böyük güccük ,saygı sevgü galmadı. Allahımız asaletimizi , dinimizi, töremizi gaybeddürmesin. Sevgülü Peygamberimiz “Haya(lı, edepli olmak) imandandır” buyurmuşlardır.

 -Gusül çok önemlidir. Müslüman olmayanlar dinen pis sayılır. Müslüman olan bir gayri Müslime peygamberimiz önce, “gusül etmesini”  emrederlerdi. Kadın ve erkeklerde guslü icap eden halleri iyi bilmeliyiz. Gusül icap ettiği halde gusül abdesti almayanın yere basması haramdır. Yemek yemesi , ibadet yapması, cünüp gezmesi haramdır. Gusül boy abdestidir. Ağzı ve burunu yıkamak, birde vücudun her tarafını, iğne ucu kadar kuru yer kalmayasıya yıkamaktır. Kadınlar küpe deliğini, yüzük altlarını falan iyi yıkamalı. Yağ, boya gibi altına su geçirmeyecek maddeler temizlenip altına su geçirmelidir.

 Haramları haram bilip kaçınmalı. Helalleri helal bilip helal yiyip içmeli. Helal fiilleri işlemeli. Dine ve mukaddesata saygılı olmalı. Dine saygısız davranan kişileri, haramla iştigal edenleri sevmemeli. Dini alaya alan, millete kötü örnek olan, içkiyi, fuhşu, küfrü teşvik eden kişileri sevmemeli. Onları reddetmeli. Mukaddesata saygılı olmalı. Kafirlere sevgi beslememeli, onları imansız olduğu için kötü görmeli. Dini öğrenmeli. Namazı terk etmemeli. Zekatını vermeli, orucunu tutmalı. Ağzından küfür sayılan, dinden çıkarıcı, imansız edici sözler çıkmamalı. İlmihalini iyi öğrenmeli. Yemin etmemeli. İçki içmemeli. Namazı hafife almamalı. Din düşmanlarını sevmemeli. Din alimlerini sevmelidir.

 Zamanımızda din çok garip kalmış. Bir zamanlar ezan Türkçe okutulmuş. Allah demek yasak edilmiş. Müslümanım demekten korkar olmuş millet. Bunun bir delili de Havra ve kilse gününün tatil edilip Müslümanların “Cuma” gününün yasak edilmesi. Yüzde doksan dokuzu Müslüman denen ülkede Cuma kılma özgürlüğü yok. Özgürlük deyince Cuma kılınamıyor anlaşılmasın. Ama mesaiye rastlayınca memurlar, öğretmenler Cuma kılamaz. Üzerine Cuma farz olan öğrencilerin Cuma kılması gerekmez mi?

 Her Müslüman çocuğuna dinini en doğru şekilde öğretmeli. Büluğ çağına erince namazı kılmasını emretmeli, orucu emretmeli. Kur’an okumayı öğretmeli. Dilini kötü sözlerden, argolardan korumalı. Yavrularımızın ebedi yıkımdan korunması için haram ve helalleri iyi öğretmelidir. Dini öğretmek hususunda yavrularımıza ehemmiyet vermeliyiz. Evlerimizde her sabah mutlaka namazlardan sonra “Yasin-i Şerif”  okunmalıdır. Evlerimizde Kur-an nuru olmalıdır. Dış görünüşümüz, yaşayışımız, ahlakımız İslam’a uymalıdır.

Her hayırlı işimize besmele ile başlamalıyız. Yemeğe besmele ile başlamalı, hamd ve dua ile kalkmalıdır. Evde herkes namazını kılmalıdır. Herkes Kuran okumayı bilmelidir. Beş vakit namaz kılınmalıdır. Evde taharete, temizliğe dikkat edilmelidir. Çocuklara taharet, abdest, gusül öğretilmelidir. Evde büyüklere saygılı olmalıyız. Büyüklerin yanında ayak uzatılarak oturulmaz. Büyüklerin yanında yatılmaz. Yemeğe önce büyükler başlar. Büyüklerin sözü tutulur. Anne ve babaya saygılı olunur. Anne ve babadan gücünü aşacak isteklerde bulunulmaz. Dinden habersiz ahlaksız, terbiyesiz kişilerden uzak durulur. Onlarla arkadaş olursak bizi bozarlar. Terbiyemizi bozarlar. İslama uymak için gayret edeni Allah yükseltir. Evine bereket ve huzur verir. İslam yaşanmayan evde huzur olmaz. Besmeleyle başlanmayan yemeğe şeytanlar ortak olur. Bereket olmaz. Yemek artırmak doğru değil. Yiyeceğimiz kadar almalıyız. Müslüman evinde yemek dökülmez. İsraf haramdır. Sofrada kırıklar toplanıp yenmeli. Tabaklar sünnetlenip artık bırakılmamalıdır.

 Müslüman temiz olur. Evleri mahallesi temiz olur. Evler günlük temizlenir, süpürülür. Silinecek yerler silinir temizlenir. Evde bulaşıklar günlük yıkanır. Ev önleri ve ev çevresi süpürülür. Sokaklar temiz olur. Sokaklara çöp atılmaz. Müslüman temiz giyinir. Temiz görünür. “Temizlik imandandır.”

 Anneler, babalar din çok zayıflamış. Nasıl yaşarsak öyle ölürüz. Nasıl ölürsek öyle diriliriz. İmansız olmaktan, imanımızı giderecek hallerden kaçınmalıyız. Kendini, çoluk çocuğunu seven eğer gerçekten seviyorsa Allah’ı öğretsin. Çoluk çocuğunun dinden çıkmış nasipsiz olmasından korksun. Dinine sahip çıksın. Ebedi azap hepimizi korkutmalı. Dini sohbetler dinlemeye dinlemeye köreliriz. Kalbimiz katılaşır. Hissizleşir. Uyanık olmalıyız. İslami terbiye ile, İslami şuur ile süslenmeliyiz. Bilmediklerimizi, ehil, sünnet ehli din alimlerine sormalıyız.